Wie was Helstone?
De muzikale aanleg van jonge Helstone wordt al snel ontdekt nadat hij op zijn veertiende naar Paramaribo wordt gestuurd, waar hij zijn eerste muzieklessen krijgt. Hij wordt naar Europa gestuurd ter verbreding van zijn muzikale horizon, wat zijn vruchten afwierp: bij zijn tweede bezoek aan Duitsland in 1893 wordt hij toegelaten tot het Koninklijk Conservatorium te Leipzig.
Na zijn afstuderen laat hij een veelbelovende Europese muziekcarrière links liggen om terug te keren naar Suriname en daar te investeren in het muziekklimaat. Hier produceert hij onder meer zijn meesterwerk Het pand der goden, dat met veel onthaal werd ontvangen in Paramaribo, en later ook in Berlijn.
De manuscripten van Het pand der goden vinden hun weg naar achterneefje John Helstone (1944-2023), plaatsvervangend concertmeester van het Rotterdams Philharmonisch Orkest. In nauwe samenwerking met John redigeerde Leonard Evers de Surinaamse en Duitse oerteksten noot voor noot, waaruit een uitvoeringseditie ontstond die gebaseerd is op beide edities. Waar Helstone in Duitsland bijvoorbeeld een volledig romantisch orkest tot zijn beschikking had, kwamen er in de Surinaamse partituur aanzienlijk minder instrumenten voor. In de uitvoeringseditie die te horen is in Het Concertgebouw, zijn dynamieken, tempoaanduidingen en fraseringen toegevoegd om de verschillen in compositie en tekst tussen beide partituren te overbruggen.
Radio-uitzending: De uitvoering van Het pand der goden door het Concertgebouworkest wordt op zondag 18 februari om 14.00 uur uitgezonden op NPO Klassiek via AVROTROS.
Programma
Johannes Nicolaas Helstone (1853-1927) Het pand der goden
Uitvoerenden
Cappella Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest
Otto Tausk dirigent
Achtergrond
Het pand der goden vertelt in vijf bedrijven een mythisch verhaal over de jonge held Olindo die zich in de godenwereld waagt om zijn ontvoerde zus te vinden. De opera wordt in het Nederlands gezongen en voorzien van boventiteling in het Nederlands en Engels.
Johannes Nicolaas Helstone (Berg en Dal 1853 – Paramaribo 1927) was als componist, musicus en schrijver een belangrijke figuur in de Surinaamse cultuurgeschiedenis. Zijn muzikale magnum opus, Het pand der goden uit 1906, raakte na zeer succesvolle uitvoeringen in Paramaribo en Berlijn in de vergetelheid.
De uitvoering in februari 2024 komt tot stand dankzij contacten tussen het Concertgebouworkest en nazaten van de componist: John Helstone, die in mei 2023 overleed, en Astrid Helstone. De familie heeft uitgebreide archieven, waarin zich onder meer vele werken van Johannes Nicolaas Helstone en diens leerlingen bevinden; zo ook de partituur van Het pand der goden. De archieven zijn ondertussen ondergebracht in het Allard Pierson Museum, waar ze geraadpleegd kunnen worden.
