Wat betekent het om muziek uit te voeren die gemaakt is door componisten die de natuur als grootste inspiratiebron zien? Op het nieuwe album Rejoice onderzoeken violiste Merel Vercammen en cellist Maya Fridman met Amsterdam, onder leiding van dirigent Daniel Reuss, hoe muziek een spiegel van moeder aarde kan zijn. Ze kozen drie werken waarin de verbondenheid met de natuur en het spirituele steeds een andere gestalte krijgt: Sofia Gubaidulina, Pēteris Vasks en Maxim Shalygin.
Het album is opgenomen in de monumentale Pieterskerk in Utrecht. De releasedatum is 17 oktober 2025.
Een bijzondere samenwerking
De titel van het album verwijst naar de indrukwekkende Rejoice! Sonata for violin and violoncello van componiste Sofia Gubaidulina, een werk dat pulseert tussen fluisterende stiltespanning en uitbarstingen van gloria. Vercammen vertelt:
“Rejoice is een monumentaal werk voor viool en cello dat ook live een heel intense luisterervaring biedt. Voor mij heeft het instuderen van dit werk heel veel artistieke voldoening gegeven en Fridman was voor mij de aangewezen persoon om dit stuk mee te spelen. Het spirituele karakter van het stuk past heel goed bij haar en ze geeft alle cello solo’s precies het juiste gevoel en diepgang mee. Soms vergat ik daarna zelf bijna om in te zetten.”
Het duo Vercammen-Fridman werkt al jarenlang op een ongebruikelijke manier samen: aanvankelijk alleen in vrije improvisaties, pas later met geschreven muziek. Daardoor voelden de werken van Gubaidulina, Vasks en Shalygin als een natuurlijke volgende stap. Vercammen:
“Maya en ik zijn als viool-cello duo eigenlijk op een vrij ongebruikelijke manier begonnen met samenspelen: we hebben in het begin alleen vrije improvisaties samen gespeeld, omdat ik op zoek was naar duopartners voor mijn album met vrije improvisaties en ik in Maya daarin een geestverwant vond. Pas na een hele tijd kwam daar geschreven muziek bij.”
Fridman voegt toe:
“Een album maken als duo vraagt om een gedeelde muzikaliteit en verstandhouding. Doordat we zoveel tijd samen hebben geïmproviseerd, ontwikkelden we een diepe vertrouwdheid met elkaars muzikale taal, wat ons een stevige basis gaf om deze werken te benaderen. Elk werk op het album is diepgaand, poëtisch en filosofisch, en nodigt uit tot een grondige vorm van reflectie.”
Merel Vercammen
Vercammen (Nijmegen, 1988) is een Nederlandse violiste die zich onderscheidt door haar veelzijdigheid en nieuwsgierigheid. Ze begon op vijfjarige leeftijd met vioollessen en studeerde op vijftienjarige leeftijd aan het Utrechts Conservatorium bij Eeva Koskinen. Later vervolgde ze haar opleiding aan het Royal College of Music in Londen, waar ze cum laude afstudeerde.
Vercammen heeft wereldwijd opgetreden, waaronder in prestigieuze zalen zoals het Concertgebouw in Amsterdam, de Elbphilharmonie in Hamburg en de Wigmore Hall in Londen. Ze wordt alom geprezen voor haar begrip van muzikale structuren, nuance en expressie, naast alleen techniek. Reeds in haar eerste opnamen wordt ze geroemd om emotionele impact: de luisteraar “rolt van de ene verbazing in de andere.”
Naast haar klassieke repertoire is ze actief in improvisatie en het promoten van vrouwelijke componisten. Ze ontwikkelt ook interactieve muziekfestivals, zoals het SNAAR Festival in TivoliVredenburg.
Maya Fridman
Fridman (Moskou, 1989) is een Russische celliste, zangeres en componiste die in Nederland woont en werkt. Ze begon haar muzikale opleiding op jonge leeftijd in Moskou en studeerde later cum laude af aan het Conservatorium van Amsterdam bij Dmitri Ferschtman.
Fridman wordt geprezen om haar vermogen om een diepere betekenis in muziek te vinden en deze met een sterke emotionele performance uit te drukken. Ze geniet van de transformerende kracht van muziek, waarmee ze haar luisteraars helpt de verbeelding te openen door hen even mee te voeren naar een andere dimensie. Ze heeft daarvoor diverse prijzen gewonnen, waaronder de Dutch Classical Talent Award in 2019.
Drie composities
Op Rejoice klinken drie werken die elkaar aanvullen:
Pēteris Vasks (1946) – Plainscapes
Een horizon van klanken waarin koor, viool en cello samen het gevoel oproepen van wijdse velden en ontwaakte natuur. Vercammen herinnert zich hoe het proces van zoeken naar de juiste klanken en harmonie binnen inprovisatie verliep:
“Plainscapes bestaat uit drie vocalises en de derde werkt toe naar een climax waarin de natuur ontwaakt. Verrassend is dat het koor dan ook moet improviseren; ze moeten vogelgeluiden maken. Het was nog best even zoeken om daar een uniform ‘vogelkoor’ van te maken … Uiteindelijk hebben we iedereen laten vertrouwen op zijn intuïtie en dat werkt toch het beste bij improvisatie, toen werd het een prachtig ontwakend bos met vogeltjes waar Maya en ik overeen konden spelen met (deels) uitgeschreven improvisaties.”
Maxim Shalygin (1985) – Angel: version for violin and cello
Een intens duet waarin viool en cello om elkaar heen cirkelen als schaduw en licht. Een werk dat benadrukt dat gevoeligheid beslist niet het tegenovergestelde is van kracht. Vercammen legt uit over haar persoonlijke connectie met Shalygin, die Angel speciaal voor haar en Fridman geschreven heeft.
“Aan het begin van de coronapandemie hadden mensen nog de hoop dat de afname in menselijk verkeer goed zou zijn voor de natuur, en dat we ons ook in de toekomst anders tot de natuur zouden gaan verhouden. Ik vond het bijzonder waardevol om in die onzekere periode samen met een componist uiting te kunnen geven aan dat gevoel.”
Sofia Gubaidulina (1931–2025) – Rejoice! Sonata for violin and violoncello
Een grootse sonate die van verstilling naar jubel gaat, met glijdende flageoletten, schurende dubbelgrepen en lange, gespannen lijnen. Dat we die titel terugzien in de naam van het album is geen toeval: voor Vercammen is dat namelijk vooral een eerbetoon aan Sofia Gubaidulina. Ze vertelt: “Gubaidulina is overleden op de dag nadat we het album hadden afgerond. Rejoice! is een monumentaal werk voor viool en cello dat ook live een heel intense luisterervaring biedt. Voor mij heeft het instuderen van dit werk heel veel artistieke voldoening gegeven en Maya was voor mij de aangewezen persoon om dit stuk mee te spelen. Het spirituele karakter van het stuk past heel goed bij haar en ze geeft alle cello solo’s precies het juiste gevoel en diepgang mee. Soms vergat ik daarna zelf bijna om in te zetten.”
Een voorproefje van het interview
In het interview, dat binnenkort hier te lezen zal zijn, praten Vercammen en Fridman over hun samenwerking en interpretatie van specifieke werken, de opnamedag in de Pieterskerk in Utrecht, hun impact op het klassieke muzieklandschap en nog veel meer.
Fridman:
“Ik geloof dat een persoonlijke verbinding met de spirituele ideeën van de componisten veel inzicht geeft in hoe hun werken tot leven kunnen komen. Het gaat dan minder om techniek en muzikale expressiviteit en meer om het belichamen van een bepaalde manier van zijn. Voor mij draait het vooral om vrijheid, een vrijheid die zich zo moeiteloos openbaart wanneer je in de natuur bent.”
Vercammen:
“Er zijn best veel goede vrouwelijke componisten te vinden die nooit de ruimte hebben gehad om aan hun carrière te werken. Door enkele van hen meer aandacht te geven kan de balans misschien wat meer herstellen. Ik vind het leuk om muziek te ontdekken van componisten die meer aandacht verdienen.”
Pre-order Rejoice
De cd Rejoice is nu te reserveren. Wie bestelt, ontvangt het album vóór de officiële release op 17 oktober 2025. Met Rejoice brengen Vercammen en Fridman met Cappella Amsterdam en Daniel Reuss een album dat je transporteert naar een luisterrijke weide waar de tijd stil lijkt te staan.
Pre-order de Rejoice cd hier en beleef dit unieke samenspel als een van de eersten.
